Kolonoskopia

Co to jest kolonoskopia?

Kolonoskopia to badanie dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala ono na ocenę stanu jelita grubego, a u niektórych osób nawet jelita cienkiego. Podczas diagnostyki na monitorze rejestrowany jest precyzyjny obraz, dzięki któremu możliwa jest kontrola stanu błony śluzowejwnętrza jelita.

Jak przebiega kolonoskopia?

Badanie przeprowadza się w pozycji leżącej. Pacjent kładzie się na boku, z nogami zgiętymi w kolanach, a następnie zostaje mu wprowadzony do odbytu kolonoskop. W zależności od wybranego rodzaju znieczulenia wcześniej zostaje z nieczulony przez anestezjologa lub smaruje mu się odbyt i endoskop znieczulającym żelem z lidokainą.

Jeśli zachodzi konieczność, w czasie badania pobierane są również wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego lub przeprowadzane są drobne zabiegi, takie jak usuwanie polipów jelita grubego (polipektomia jelita grubego, chirurgiczne usunięcie polipa jelita grubego), poszerzenie zwężeń jelitowych czy zatamowanie krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Cała procedura około 15–40 minut.

Co wykrywa kolonoskopia?

Kolonoskopia pomaga w rozpoznaniu chorób układu pokarmowego w obrębie jelita grubego. Może być również wykonywana profilaktycznie u osób po 50. roku życia, w celu wykrycia stanów przedrakowych lub wczesnej fazy raka jelita grubego.

Kiedy wykonać kolonoskopię?

Wskazania do wykonania kolonoskopii to:

• podejrzenie polipów,
• podejrzenie choroby nowotworowej jelita grubego,
• podejrzenie zaburzeń wchłaniania,
• podejrzenie nieswoistego zapalenia jelit – wrzodziejącego zapalenie jelita grubego czy choroby Leśniowskiego-Crohna,
• nasilona biegunkę o niejasnej etiologii,
• nagły, niewyjaśniony innymi przyczynami spadek masy ciała,
• niedokrwistość (anemia) z niedoboru żelaza o niewyjaśnionej przyczynie.

Do przeciwwskazań przeprowadzenia kolonoskopii należą natomiast: zaawansowana ciąża, zaburzenia krzepnięcia, ciężkie choroby płuc i serca oraz ostre stany w jamie brzusznej, takie jak zapalenie otrzewnej, perforacja jelita czy ostre zapalenie uchyłków jelita grubego.

Jak przygotować się do kolonoskopii?

7 dni przed badaniem należy odstawić preparaty żelaza i ewentualnie leki zmniejszające krzepliwość krwi, po konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Przez 2-3 dni przed kolonoskopią obowiązuje niezbyt obfita dieta płynna lub półpłynna, bazująca na kleikach, kisielach, bulionach, ryżu, makaronie, chlebie, gotowanym mięsie i rybach. Pacjent powinien stosować dietę bezpestkową, z małą zawartością błonnika, unikając: surowych owoców i warzyw, przetworów owocowo-warzywnych oraz pieczywa z ziarnami. Poza tym warto zrezygnować z produktów o intensywnie czerwonej barwie (np. buraki), gdyż ich spożycie może utrudniać ocenę śluzówki jelita.

Dzień przed badaniem w godzinach popołudniowych, należy zaprzestać spożywania pokarmów i pić tylko pić klarowne płyny, a także zastosować doustne środków przeczyszczające w postaci roztworu do picia.

W dniu kolonoskopii należy być na czczo i nadal stosować leki przeczyszczające, zgodnie z informacja na ich opakowaniu. Na 2 godziny przed kolonoskopią nie można pić. Jeśli badanie odbędzie się w znieczuleniu, już 4 godziny wcześniej należy zrezygnować ze spożywania płynów.

Do badania w znieczuleniu ogólnym należy ponadto wykonać badania: morfologię, koagulogram (PT/INR, APTT), jonogram (K, Na), a przyjmowanie płynów należy zakończyć 2 godziny przed kolonoskopią.

Po badaniu zaleca się co najmniej kilka godzin wypoczynku. Zazwyczaj jeszcze tego samego dnia można wrócić do normalnej aktywności. Ze względu na podawanie leku znieczulającego obowiązuje bezwzględny zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, wskazana jest również opieka osoby towarzyszącej.

Doustne środków przeczyszczające – jak stosować?

Kluczowym elementem przygotowania do kolonoskopii jest jak najkrótszy czas od wypicia środka przeczyszczającego do badania.

Fortrans

Postać: saszetki do rozpuszczania w wodzie.

W trakcie picia Fortransu wskazane chodzenie. Roztwór może być spożyty na dwa sposoby: jako dawka jednorazowa (wówczas ok. 3-4 l roztworu wieczorem, w dniu poprzedzającym badanie) lub w dwóch dawkach (wtedy należy wypić 2 l roztworu w dniu poprzedzającym badanie, a drugą dawkę wielkości 1-2 l w dniu badania, ok. 3-4 h przed nim).

Do leku można dodać sok z cytryny, sok z jabłek lub popić herbatą lub kawą bez mleka, by poprawić tolerancję smakową.

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane do godziny 15:

• ostatni posiłek do godz.12 dnia poprzedzającego badanie,
• wypić dzień przed badaniem w godzinach wieczornych 2 litry wody z rozpuszczonymi 2 saszetkami leku Fortrans,
• w dniu badania wypić kolejne 2 litry wody z rozpuszczonymi 2 saszetkami leku Fortrans około 2-3 godziny przed badaniem.

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane po godzinie 15:

• ostatni posiłek do godz.12 dnia poprzedzającego badanie,
• w dniu badania wypić 2 litry wody z rozpuszczonymi 2 saszetkami leku Fortrans około godziny 7-8 rano i kolejne 2 litry na 2-3 godziny przed badaniem.

• w trakcie picia Fortransu wskazane chodzenie

Eziclen

Postać: koncentrat do sporządzenia roztworu.

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane do godziny 12:

• wczesnym wieczorem w dniu poprzedzającym badanie przelać koncentratu z jednej butelki do kubka, który dołączony jest do opakowania, a następnie uzupełnić zawartość wodą do wysokości namalowanej na kubku kreski miarowej. Wypić w całości, a w ciągu 2 następnych godzin przyjąć dodatkowo wodę lub inne zalecane płyny w ilości odpowiadającej dwóm kubkom wypełnionym do wyznaczonej kreski.
• w dniu planowanego badania w godzinach porannych przyjąć drugą dawkę preparatu – w przypadku badania bez znieczulenia ogólnego – najpóźniej 1 godzinę przed, w znieczuleniu ogólnym – zazwyczaj na 2 godziny przed lub zgodnie z zaleceniami anestezjologa. Do sporządzenia wykorzystać drugą butelkę Eziclen, jak przy pierwszej dawce. Odstęp pomiędzy wieczorną i poranną dawką powinien wynosić 10-12 godzin.

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane do godziny 12:

• w godzinach wczesnowieczornych w dniu poprzedzającym badanie przygotować roztwór z zawartości jednej butelki przygotować za pomocą dołączonego do opakowania kubka, wlewając koncentrat i uzupełniając wodą do wysokości zaznaczonej na kubku kreski. Wypity lek uzupełnić dwoma kubkami wypełnionymi do wysokości kreski zawierającymi wodę lub inny wskazany płyn. Po około 2 godzinach od przyjęcia pierwszej dawki, schemat postępowania należy powtórzyć, przygotowując roztwór z drugiej butelki leku i uzupełniając płynami.

MoviPrep

Postać: saszetki do rozpuszczania w wodzie.

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane do godziny 15:

• ostatni, lekki posiłek do godz.12 dnia poprzedzającego badanie,
• wczesnym wieczorem w dniu poprzedzającym badanie rozpuścić zawartość saszetki A w 1 litrze wody oraz saszetki B w 1 litrze wody, wypić w ciągu godziny, maksymalnie dwóch oraz 1 l innych płynów (woda, lekkie oraz klarowne zupy, napoje bezalkoholowe, herbata, kawa bez mleka, soki owocowe bez miąższu),
• w dniu badania w godzinach porannych możliwie jak najkrócej przed badaniem rozpuścić zawartość drugiej torebki Moviprep: saszetki A w 1 litrze wody oraz saszetki B w 1 litrze wody, wypić w ciągu godziny, maksymalnie dwóch oraz 1 l innych płynów (woda, lekkie oraz klarowne zupy, napoje bezalkoholowe, herbata, kawa bez mleka, soki owocowe bez miąższu).

Badanie kolonoskopowe zarezerwowane po godzinie 15:

• ostatni, lekki posiłek do godz.12 dnia poprzedzającego badanie,
• w dniu badania około godziny 7-8 rano rozpuścić zawartość saszetki A w 1 litrze wody oraz saszetki B w 1 litrze wody, wypić w ciągu godziny, maksymalnie dwóch oraz 1 l innych płynów (woda, lekkie oraz klarowne zupy, napoje bezalkoholowe, herbata, kawa bez mleka, soki owocowe bez miąższu),
• w dniu badania na 2-3 godziny przed badaniem rozpuścić zawartość drugiej torebki Moviprep: saszetki A w 1 litrze wody oraz saszetki B w 1 litrze wody, wypić w ciągu godziny, maksymalnie dwóch oraz 1 l innych płynów (woda, lekkie oraz klarowne zupy, napoje bezalkoholowe, herbata, kawa bez mleka, soki owocowe bez miąższu).

Polipektomia endoskopowa

Polipektomia endoskopowa to usuwanie polipów przewodu pokarmowego w trackie przeprowadzanego badania endoskopowego. Polipy można usuwać kleszczykami biopsyjnymi lub pętlą diatermiczną. Nakłada się ją na polip lub jego fragment, zaciska i przepuszcza przez nią prąd o zdefiniowanym natężeniu i częstotliwości, dzięki czemu uzyskuje się zamknięcie naczyń doprowadzających krew do polipa, a następnie jego odcięcie. Polip jest następnie wydobywany z jelita i w większości przypadków przekazywany do badania histopatologicznego.

W warunkach ambulatoryjnych usuwa się polipy do 10 mm. W niektórych przypadkach, przy dużych wymiarach polipa bądź jego niekorzystnej konfiguracji, nie udaje się wykonać polipektomii metodą endoskopową w trybie ambulatoryjnym i konieczne jest skierowanie na zabieg w warunkach hospitalizacji.

Usuwanie polipów jest całkowicie bezbolesne. Polipektomia polipów o charakterze gruczolaków w jelicie grubym w trakcie kolonoskopii zmniejsza ryzyko rozwoju raka jelita grubego.