Szczelina odbytu – usuwanie laserem

Szczelina odbytu – objawy

Charakterystyczne dla szczelina odbytu jest pojawienie się rany, która powoduje silny ból i krwawienie przy oddawaniu stolca. Biegnie ona wzdłuż osi kanału odbytu. Najczęściej (85% przypadków) ulokowana jest od strony pleców, rzadziej (10%) – od strony pochwy u kobiet i moszny u mężczyzn lub w innym miejscu obwodu odbytu (5%). Czasami pojawia się więcej niż jedna szczelina.

Bodźce bólowe odczuwane są najczęściej w momencie, gdy stolec  przechodzi przez odbyt oraz kilka minut po jego oddaniu. Następnie zazwyczaj samoistnie ustępuje. Zdarza się, iż bólowi towarzyszy świąd, pieczenie lub uczucie dyskomfortu w okolicy odbytu i krocza.

Kolejny objaw szczeliny odbytu to krwawienie. Występuje ono zwykle podczas oddawania stolca. Wówczas krew jest widoczna na papierze. Jeśli krwawienie jest silniejsze i utrzymuje się dłużej niż w momencie defekacji, ślady są widoczne także na bieliźnie. Ból i krwawienie są najdotkliwsze w pierwszych dniach choroby. Następnie ulegają złagodzeniu. Charakterystyczne jest również silne uczucie parcia na stolec.

Rodzaje szczeliny odbytu

Istnieją dwa rodzaje szczeliny odbytu:

• Postać ostra szczeliny odbytu (świeża) : może o niej świadczyć piekący ból, który pojawia się nagle po oddaniu stolca. Może utrzymywać się on nawet do kilku godzin po defekacji. Bólowi towarzyszy czasem krwawienie. Ostra postać szczeliny odbytu może zagoić się samoistnie. Trwa to zwykle kilka dni. Gdy objawy utrzymują się co najmniej 6 tygodni lub dłużej, może oznaczać to przewlekłą postać szczeliny odbytu.
• Postać przewlekła szczeliny odbytu (stara): występuje, gdy dno szczeliny na zwieraczu wewnętrznym pokrywa zbliznowaciała, szara tkanka. Brzegi rany oddalają się od siebie i ulegają zgrubieniu. Mięsień zwieracza wewnętrznego odbytu jest drażniony przez powstałą szczelinę, przez co mimowolnie kurczy się. Może to sprawić, iż pojawi się problem z jego rozluźnieniem, nawet przy oddawaniu stolca.

Gdy rana przerasta, tworzy się tzw. zespół szczeliny odbytu. Pojawiają się guzki – na zewnątrz szczeliny pseudopolip, natomiast od wewnątrz – przerosła brodawka odbytu.

Szczelina odbytu – przyczyny

Etiologia szczeliny odbytu nie jest jasna. Istnieje teoria, iż przyczyną powstawania szczeliny odbytu jest uraz mechaniczny. Przy przechodzeniu przez kanał odbytu zbyt dużych lub twardych kawałków stolca ma dochodzić do rozerwania tkanki nabłonkowej pokrywającej ten kanał, zwanej anodermą.

Innym powodem może być biegunkowy stolec, zawierający soki trawienne. Podrażnia on okolicę odbytu i sprawia, że staje się ona podatna na pęknięcia od wewnątrz. Udowodniono również, że w mechanizmie powstawania szczeliny odbytu udział ma wzmożenie napięcia zwieracza wewnętrznego.

Czynniki ryzyka szczeliny odbytu

Można wyróżnić następujące czynniki ryzyka szczeliny odbytu:

• częsty seks analny,
• długotrwałe zaparcia,
• twardy, zbity stolec,
• długotrwały poród z nacięciem krocza lub pęknięciem śluzówek,
• zakażenie gruczołów odbytowych,
• wrzody jelita,
• choroba Leśniowskiego-Crohna.

Rozpoznanie szczeliny odbytu

Szczelinę odbytu można rozpoznać na podstawie występujących objawów już na etapie wywiadu z pacjentem. Diagnozę potwierdza badanie per rectum (palcem przez odbytnicę).

W niektórych przypadkach może się okazać konieczne przeprowadzenie badań dodatkowych: rektoskopii, anoskopii, sigmoidoskopii, koloskopii lub biopsji odbytu, które wykluczą ewentualne stany zapalne w jelitach, choroby ogólnoustrojowe czy nowotwory. Wybór odpowiedniego badania dodatkowego jest zależny od efektów wywiadu lekarskiego, badania chorego i badania proktologicznego.

Szczelina odbytu – jak leczyć?

Szczelinę odbytu początkowo leczy się zachowawczo. Większość przypadków udaje się wyleczyć w ten sposób. Wynika to z faktu, iż przyczyną powstania szczeliny odbytu jest nadmierny skurcz mięśnia. Leczenie zachowawcze polega więc na zmniejszeniu napięcia. Pomaga w tym maść zawierająca środki zmniejszające napięcie mięśni, jak nitrogliceryna lub nifedypina. Stosowane są również środki ułatwiające wypróżnianie. Kluczowa jest także modyfikacja diety, pomagająca unikać twardego stolca i zaparć. Zalecane jest spożywanie pokarmów bogatych w błonnik i przyjmowanie dużych ilości płynów. Takie leczenie sprawdza się w przewlekłej szczelinie odbytu w ok. 10-15% przypadków.

W bardziej zaawansowanych stadiach szczeliny odbytu konieczne może okazać się podanie botuliny w zwieracz odbytu. Rozluźnienie w wyniku jej podania trwa 2–4 miesiące, co pozwala zagoić się ranie. Skutecznośc tej metody określana jest na poziomie 90% w przypadkach szczeliny ostrej i w 60–70% – przy występowaniu szczeliny przewlekłej.

Nieleczona szczelina odbytu może skutkować poważniejszymi chorobami odbytu, które zagrażają funkcji mięśni zwieraczy odbytu. Wymienia się wśród nich przede wszystkim przetokę okołoodbytniczą i ropień okołoodbytniczy. Z tego względu istotne jest jak najwcześniejsze zgłoszenie się do specjalisty i podjęcie leczenia, które pozwala uniknąć komplikacji.

Źródło: Harvard Medical School